Leereenheden. Zijn het modules? Zijn het projecten? Zijn het thema's? Het is eigenlijk een combinatie van allerlei verschillende elementen die goed passen in het (toekomstige) mbo. Daarbij zijn Leereenheden vooral een uitwerking van ons onderwijsconcept 'Praktijkgestuurd leren'.
De zes leerprincipes van het onderwijsconcept 'Praktijkgestuurd leren' hebben een duidelijke opbouw en beginnen altijd in een context van praktijk. Dit kan zowel in de echte of in een realistische (gesimuleerde) praktijk zijn. In die context van praktijk worden ervaringen verbonden met (nieuwe) kennis en vaardigheden in een cyclus van doen, reflectie, leren en verdiepen, om dit vervolgens toe te passen. De noodzakelijke verdieping is daarbij belangrijk om te voorkomen dat het oppervlakkig leren wordt. Reflectie vooraf, tijdens en achteraf helpt vervolgens om richting te geven aan de verdieping en het handelen. Begeleiding daarbij is belangrijk om studenten te helpen in het maken van keuzes en het komen tot reflectie. Tot slot volgt er een beoordeling om te leren, of om te verzilveren
Dit onderwijsconcept kent twee verschillende uitingen binnen het Friesland College: Praktijkroutes (waar ook een workshop over zal worden gegeven) en de Leereenheden.
Een Leereenheid is een samenhangend geheel van onderwijsactiviteiten, gericht op het binnen een bepaalde periode realiseren van een helder omschreven resultaat in termen van kennis, vaardigheden en gedrag waarbij een praktijkopdracht centraal staat
Voor mijn masterstudie heb ik o.a. onderzoek gedaan naar de onderbouwing van een Leereenheid en ik zal daar een aantal korte fragmenten van delen om een indruk te geven van de vier belangrijkste kenmerken:
Een samenhangend geheel van onderwijsactiviteiten
Een leereenheid is een samenhangend geheel van
onderwijsactiviteiten gericht op de uitvoering van een praktijkopdracht. Het
idee van deze gerichte samenhang komt voort uit het vier-componenten model
(four-component instructional design system), kortweg het 4C/ID-model van
Jeroen van Merriënboer (Van Merrienboer, Clark, & de Croock, 2002) . De leereenheden zijn een specifieke uitwerking van dit
model, aangepast aan het ‘Praktijkgestuurd leren’ van het Friesland College.
Het 4C/ID-model wil kennis, vaardigheden en gedrag
integreren door betekenisvolle opdrachten centraal te stellen waarbij de
opdrachten altijd complete en complexe taken zijn. Hierdoor voorkom je fragmentatie van kennis en
bevorder je de verbinding van de geleerde kennis, vaardigheden en gedrag met de
praktijk.
Praktijksturing
Iets leren en toepassen in situatie A om dit
vervolgens ook toe te kunnen passen in situatie B. Zo beschrijven Perkins en
Salomon het begrip transfer (Perkins & Salomon, 1988) . Daar waar het
beroepsonderwijs opleidt voor een beroep is dit van groot belang. Wanneer
studenten op school iets hebben geleerd en dit daar ook kunnen toepassen is het
zinvol dat ze, wanneer ze in de praktijk komen te werken, diezelfde kennis,
vaardigheden en houdingsaspecten weer kunnen inzetten voor (herkenbare)
activiteiten in het werk.
Hoge en heldere verwachtingen
Studenten zullen nooit beter presteren dan dat de
docent van ze verwacht (Deutekom, 2014) . Dit is een
uitgangspunt van FC-Sprint², de onderwijsaanpak die geschreven is door Jan
Deutekom en door het Friesland College wordt aangehaald als het gaat om het
kenmerk ‘hoge en heldere verwachtingen stellen’ bij het vormgeven van leereenheden.
Deutekom stelt dat wanneer docenten hoge verwachtingen hebben van hun studenten
deze er ook naar zullen streven en handelen.
Feedback en reflectie
Het doel bij feedback zou moeten zijn om de verschillen te
verkleinen tussen waar de studenten zijn in het leren en wat ze hopen te
bereiken (Sadler, 1989) . Als studenten dan effectieve feedback
ontvangen over hun leren kan dat de snelheid van het leren bijna verdubbelen
volgens John Hattie (Hattie, 2014) . Daarbij onderscheidt Hattie drie verschillende niveaus
van feedback. Feedback op taakniveau omvat feedback over hoe goed de taak wordt
uitgevoerd. Op procesniveau gaat het om feedback die specifiek is voor de
processen die ten grondslag liggen aan de taak. Zelfregulatie is een vorm van
feedback waarbij de student zelf de kwaliteit en het proces kan bewaken.
Reflecteren is meer dan terugkijken naar iets dat is
geweest. Het is een middel om het leren te sturen en het handelen te
verbeteren. Door reflectie krijg je inzicht in je handelen om vervolgens na te
denken over hoe je het beter kunt doen in de toekomst (Mittendorf, 2015) .
Een belangrijke vereiste voor een effectief reflectieproces
(waar ontwikkeling uit voort komt) is dat het een bewuste activiteit is die
doelgericht wordt ingezet (Vos & Vlas, 2000) .
Deze vier belangrijkste kenmerken van een Leereenheid heb ik nog verder uitgewerkt, maar deze fragmenten geven hopelijk al een beeld. Ben je benieuwd geworden hoe dat er dan in de praktijk uitziet en hoe wij dat écht praktijkgestuurd hebben gemaakt (en jij dat zelf ook kunt doen)? Kom dan naar de workshop of neem contact met mij op om eens een kijkje in onze keuken te nemen!
Friesland College. (2015). Onderlegger
Leereenheden. Friesland College, OP&I. Leeuwarden: Friesland College.
Friesland College. (2015). Principes van
praktijkgestuurd leren op het Friesland College. Friesland College,
OP&I. Leeuwarden: Friesland College.
Deutekom, J. (2014). FC-Sprint2 Grenzeloos leren. In
J. Deutekom, FC-Sprint2 Grenzeloos leren. Amsterdam: Boom.
Merriënboer, J. J. (2005, September 1). Grondslagen
en ontwerpprincipes van het 4C-ID-model. Opgeroepen op December 1, 2015,
van Onderwijs- en Leerwetenschappen :
http://dspace.ou.nl/bitstream/1820/1614/1/LeerstoelVerhaegen.pdf
Perkins, D., & Salomon, G. (1988, September 1). Teaching
for transfer. Opgeroepen op December 7, 2015, van ASCD:
http://www.ascd.org/ASCD/pdf/journals/ed_lead/el_198809_perkins.pdf
Sadler, R. (1989). Formative assessment and the design
of instructional systems . Instructional Science , 119-144.
Hattie, J. (2014). De impact van Leren zichtbaar
maken. In J. Hattie, De impact van Leren zichtbaar maken (pp. 311-318).
Rotterdam: Bazalt.
Mittendorf, K. (2015, Oktober 12). Reflecteren.
(K. Mittendorf, Uitvoerend artiest) Grand Café, Leeuwarden, Friesland,
Nederland.
Vos, H., & Vlas, H. (2000). Reflectie en actie.
Twente: Universtiteit Twente.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten